Kim był papież Jan XXIII?
Angelo Giuseppe Roncalli: od Włoch do Watykanu
Angelo Giuseppe Roncalli, postać, która na zawsze zapisała się w historii Kościoła katolickiego jako papież Jan XXIII, przyszedł na świat 25 listopada 1881 roku w Sotto il Monte, malowniczej miejscowości w północnych Włoszech. Jego droga do najwyższego urzędu w Kościele była długa i naznaczona pokorą oraz głębokim zaangażowaniem w służbę Bogu i ludziom. Już od najmłodszych lat fascynowały go książki, w tym cenione dzieła polskiego pisarza Henryka Sienkiewicza, zwłaszcza „Trylogia”, co świadczy o jego szerokich horyzontach kulturowych i zamiłowaniu do historii. Przed objęciem pontyfikatu, Roncalli pełnił wiele ważnych funkcji w strukturach Kościoła. Dwukrotnie odwiedził Polskę, w latach 1912 i 1929, co pozwoliło mu poznać bliżej specyfikę polskiego katolicyzmu i kulturę naszego narodu. Szczególnie ważnym etapem jego kariery było pełnienie roli nuncjusza apostolskiego we Francji w latach 1944-1953, gdzie dał się poznać jako dyplomata o wielkim sercu i przenikliwości. Jego biskupie hasło „Obedientia et Pax” (Posłuszeństwo i Pokój) doskonale oddawało jego życiową postawę i duchowe przewodnictwo.
Papież Jan XXIII: pontyfikat i jego dziedzictwo
Angelo Giuseppe Roncalli został wybrany na papieża 28 października 1958 roku, w wieku 77 lat, po śmierci swojego poprzednika, Piusa XII. Przyjął imię Jan XXIII, stając się 261. papieżem i 3. Suwerenem Państwa Watykańskiego. Jego pontyfikat, choć stosunkowo krótki, trwający od 28 października 1958 roku do 3 czerwca 1963 roku, okazał się przełomowy i pozostawił po sobie trwałe dziedzictwo. Określany przydomkami takimi jak „dobry papież Jan”, „Jan Uśmiechnięty” czy „Jan Pokorny”, szybko zdobył serca wiernych na całym świecie swoją serdecznością, prostotą i autentycznym zainteresowaniem drugim człowiekiem. W tym dynamicznym okresie historii, papież Jan XXIII podjął szereg odważnych decyzji, które miały na celu odnowę Kościoła i jego otwarcie na współczesny świat. Zwiększył liczbę członków Kolegium Kardynałów, mianując pierwszych kardynałów pochodzących z Afryki, Japonii i Filipin, co symbolizowało globalny wymiar Kościoła katolickiego. Jego pontyfikat był zapowiedzią głębokich zmian, które miały wkrótce nastąpić, a jego postawa stanowiła wzór miłosierdzia i otwartości, inspirując kolejne pokolenia wierzących. Jego ostatnie słowa: „Nie mam innej woli jak tylko wolę Boga – Ut unum sint” podkreślają jego głębokie zjednoczenie z wolą Bożą i pragnienie jedności wszystkich ludzi.
Sobór Watykański II – serce reform Kościoła
Cel i otwarcie na świat
Jednym z najbardziej doniosłych dzieł papieża Jana XXIII było zwołanie Soboru Watykańskiego II. To historyczne wydarzenie, które rozpoczęło się 11 października 1962 roku, stanowiło kamień milowy w dziejach Kościoła katolickiego. Głównym celem soboru była odnowa Kościoła i jego otwarcie na współczesny świat, który w drugiej połowie XX wieku przechodził gwałtowne przemiany społeczne, technologiczne i kulturowe. Papież Jan XXIII dostrzegł potrzebę dialogu Kościoła z otaczającą rzeczywistością, zerwania z pewną izolacją i zaangażowania się w rozwiązywanie palących problemów ludzkości. Sobór miał być przestrzenią, w której Kościół spojrzy na siebie w nowym świetle, dostosowując swoje nauczanie i praktykę do wyzwań nowej epoki, jednocześnie pozostając wiernym swoim fundamentalnym zasadom. To właśnie dzięki tej wizji, papież Jan XXIII zainicjował proces, który na zawsze zmienił oblicze Kościoła, czyniąc go bardziej obecnym i responsywnym wobec potrzeb wiernych i całego świata.
Zmiany w liturgii i ekumenizm
Sobór Watykański II, pod przewodnictwem papieża Jana XXIII, przyniósł fundamentalne zmiany nie tylko w strukturze i nauczaniu Kościoła, ale również w jego praktyce duszpasterskiej i liturgicznej. Jednym z kluczowych aspektów reformy była zmiana w liturgii. Zatwierdzono nowy brewiarz i mszał, wprowadzając szereg modyfikacji mających na celu uczynienie liturgii bardziej zrozumiałą i przystępną dla wiernych. Wprowadzenie języków narodowych do liturgii, większy udział świeckich oraz nacisk na aktywny udział całej wspólnoty wierzących w obrzędach były rewolucyjnymi krokami. Równie istotne znaczenie miało promowanie ruchu ekumenicznego. Papież Jan XXIII aktywnie dążył do nawiązania dialogu z innymi wyznaniami chrześcijańskimi, wierząc w możliwość budowania jedności między różnymi Kościołami. Sobór stał się platformą do rozmów i zbliżenia, kładąc podwaliny pod przyszłą współpracę i wzajemne zrozumienie między chrześcijanami różnych tradycji. Działania te były wyrazem głębokiego pragnienia papieża, aby Kościół był znakiem jedności dla całego świata, a jego nauczanie mogło dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców.
Orędownik pokoju i miłosierdzia
Encykliki 'Mater et Magistra’ i 'Pacem in terris’
Pontyfikat papieża Jana XXIII był naznaczony głębokim zaangażowaniem w sprawy społeczne i pragnieniem budowania trwałego pokoju na świecie. Szczególne znaczenie w tym kontekście miały dwie ważne encykliki: ’Mater et Magistra’ (Matka i Nauczycielka) opublikowana w 1961 roku oraz ’Pacem in terris’ (Pokój na Ziemi) z 1963 roku. W 'Mater et Magistra’ papież poruszał kwestie społeczne, ekonomiczne i polityczne, podkreślając potrzebę sprawiedliwości społecznej, poszanowania godności każdego człowieka oraz odpowiedzialności za wspólne dobro. Encyklika ta stanowiła ważny głos w debacie o rozwoju gospodarczym i potrzebie solidarności między narodami. Z kolei ’Pacem in terris’, opublikowana zaledwie kilka miesięcy przed śmiercią papieża, była niezwykłym testamentem jego pragnienia pokoju. W tej encyklice papież Jan XXIII przedstawił wizję świata opartego na prawdzie, sprawiedliwości, miłości i wolności, apelując do wszystkich ludzi dobrej woli o budowanie pokoju opartego na poszanowaniu praw człowieka i zasadach moralnych. Te fundamentalne dokumenty Kościoła katolickiego do dziś pozostają ważnym źródłem inspiracji i wytycznych dla tych, którzy dążą do budowania sprawiedliwszego i bardziej pokojowego świata.
Działania na rzecz zbliżenia Wschodu i Zachodu
W okresie zimnej wojny, kiedy świat podzielony był żelazną kurtyną, papież Jan XXIII podjął odważne kroki na rzecz zbliżenia między Wschodem a Zachodem. Był świadomy ogromnego napięcia i zagrożenia konfliktem, które wisiały nad światem. Jego działalność dyplomatyczna i publiczne apele o pokój miały kluczowe znaczenie. Szczególny wyraz znalazło to podczas kryzysu kubańskiego w 1962 roku, kiedy świat stał na krawędzi wojny nuklearnej. Papież Jan XXIII skierował wówczas dramatyczny apel do przywódców światowych, wzywając ich do powściągliwości i poszukiwania pokojowych rozwiązań. Jego głos, jako autorytetu moralnego o zasięgu globalnym, miał nieocenioną wartość w łagodzeniu napięć i zapobieganiu katastrofie. Działania te świadczyły o jego głębokim przekonaniu, że dialog i wzajemne zrozumienie są jedyną drogą do trwałego pokoju, a Kościół powinien odgrywać rolę mediatora i orędownika pojednania między narodami i systemami politycznymi.
Pomoc prześladowanym i Żydom
Papież Jan XXIII, znany ze swojego ogromnego serca i głębokiego miłosierdzia, wykazał się niezwykłą odwagą i determinacją w pomocy prześladowanym podczas II wojny światowej. Jego działalność, choć często dyskretna, była wyrazem jego niezłomnego sprzeciwu wobec przemocy i niesprawiedliwości. Szczególne znaczenie miały jego działania na rzecz ochrony ludności żydowskiej przed nazistowskimi prześladowaniami. Jako nuncjusz apostolski na Węgrzech, a później we Francji, wykorzystywał swoje wpływy i pozycję, aby ratować życie wielu ludzi. Jednym z najbardziej poruszających przykładów jego zaangażowania było wysyłanie fałszywych świadectw chrztu dla Żydów. Dokumenty te, wystawiane przez jego współpracowników pod jego cichym przyzwoleniem, pozwalały Żydom udawać chrześcijan, co często stanowiło jedyną szansę na uniknięcie deportacji do obozów zagłady. Te akty odwagi i miłosierdzia, choć nie zawsze w pełni udokumentowane w tamtym czasie, świadczą o głębokiej moralności papieża Jana XXIII i jego niezachwianym pragnieniu ochrony życia ludzkiego w obliczu największego zła.
Droga do świętości: „Dobry papież Jan”
Beatyfikacja i kanonizacja Jana XXIII
Postać papieża Jana XXIII, ze względu na jego niezwykłe życie, głębokie nauczanie i niezachwiane dążenie do pokoju i miłosierdzia, od początku budziła powszechny szacunek i podziw. Jego serdeczność, prostota i otwartość na ludzi sprawiły, że na zawsze zapisał się w pamięci wiernych jako „dobry papież Jan”. Ta powszechna opinia i głębokie przekonanie o jego świętości znalazły swoje oficjalne potwierdzenie w procesie beatyfikacji i kanonizacji. Papież Jan Paweł II, widząc duchowe dziedzictwo swojego poprzednika, dokonał jego beatyfikacji 3 września 2000 roku, potwierdzając jego życie jako wzór cnót i świętości. Kolejnym ważnym etapem było dokonanie kanonizacji przez papieża Franciszka 27 kwietnia 2014 roku, w uroczystość Niedzieli Miłosierdzia Bożego, razem z papieżem Janem Pawłem II. Ta podwójna kanonizacja podkreśliła znaczenie obu tych wielkich postaci dla współczesnego Kościoła. Wspomnienie liturgiczne Świętego Jana XXIII obchodzone jest uroczyście 11 października, w rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II – wydarzenia, które było sercem jego pontyfikatu i symbolem odnowy Kościoła. Jego świętość jest nie tylko dowodem jego osobistych zasług, ale także inspiracją dla całego Kościoła, przypominając o wartościach takich jak pokora, miłosierdzie i nieustanne dążenie do jedności i pokoju.
Dodaj komentarz